لحاقیه یادداشت به یاد ماندنی «پیامدهای منفی تحریم‌ها علیه کودهای پتاس بلاروس برای امنیت غذایی جهانی» به عنوان سند مجمع عمومی سازمان ملل متحد به شماره A/77/978 منتشر شد

الحاقیه یادداشت به یاد ماندنی

 «پیامدهای منفی تحریم‌ها علیه کودهای پتاس بلاروس برای امنیت غذایی جهانی»

به عنوان سند مجمع عمومی سازمان ملل متحد به شماره A/77/978 منتشر شد

آمار ارائه شده توسط آژانس های سازمان ملل متحد نشان می دهد که وضعیت گرسنگی در جهان همچنان رو به وخامت است.

امروز بیش از هر زمان دیگری لازم است تلاش های مشترک بر رفع سریع همه عوامل مؤثر در گسترش گرسنگی متمرکز گردد.

بلاروس همواره سهم قابل توجهی در تضمین امنیت غذایی جهانی داشته است. این کشور محصولات کشاورزی و مواد غذایی را به بیش از 100 کشور در سراسر جهان صادر نموده است. با این حال، سیاست تحریم غیرقانونی کشورهای غربی علیه بلاروس منجر به پیامدهای بسیار منفی برای امنیت غذایی جهانی می گردد. بلاروس بارها در سطوح و میادین مختلف توجه را به این واقعیت جلب نموده است که چنین اقدامات اجباری یکجانبه توسط کشورهای غربی خطرات غذایی را افزایش می دهد.

مقرون به صرفه بودن کود

گزارش 3 جولای 2023 از سازمان خواربار و کشاورزی ملل متحد (فائو) خواستار «هر تلاشی برای باز نگه داشتن بازارهای بین المللی و تجارت مواد غذایی و کود است.» باید زنجیره های تامین …. و تمام سیستم های لجستیکی و بازاریابی حفظ گردد." این مقاله نتیجه می‌گیرد که علیرغم کاهش قیمت‌ها، «قابلیت مقرون‌به‌صرفه بودن کود به‌ویژه در کشورهای کم‌درآمد مانند کشورهای جنوب صحرای آفریقا، که بر هزینه‌های حمل و نقل و لجستیک نیز تأثیر می‌گذارد، همچنان یک نگرانی عمده میباشد».

همین نتیجه‌گیری در مقاله‌ای توسط مؤسسه تحقیقات بین‌المللی سیاست غذایی (IFPRI) مورخ 9 مارس 2023 یافت می‌گردد در آن بیان شده که در حالی که قیمت‌های بین‌المللی در طول سال‌های 2022 و 2023 کاهش یافت، کود «در بسیاری از کشورهای آفریقایی به دلیل تورم بالای مداوم قیمت‌های داخلی غیرقابل‌قبول باقی ماند. حتی بدون فشار قیمت، با توجه به زیرساخت های حمل و نقل قابل توجه و تنگناهای نظارتی، قیمت کود در آفریقا نسبت به سایر نقاط جهان بالاتر است».

تایید دیگر این نتیجه گیری مناظره ای است که در جریان اجلاس سران سیستم های غذایی سازمان ملل متحد (The UN Food Systems Summit +2 Stocktaking Moment) ذخیره سازی که در سایت فائو در 24 تا 26 جولای 2023 برگزار گردید، صورت گرفت. کشورهای آفریقایی که در رویداد ویژه «کودها: رفع نیازهای کوتاه مدت و تلاش برای راه حل های پایدار» صحبت می نمودند، قیمت بالای کودهای شیمیایی در منطقه را تأیید نمودند که معتقدند دسترسی کشاورزان به آنها را به میزان قابل توجهی محدود می نماید. ادعا نمود که میلیون ها گرسنه در منطقه وجود دارد. در عین حال، نمایندگان کشورهای اتحادیه اروپا وجود اقدامات قهری یکجانبه در مورد غذا و کود و تأثیر آنها بر گرسنگی جهان را مورد مناقشه قرار ندادند، بلکه خواستار استفاده از راه‌های دیگر برای افزایش تولید جهانی غذا (فناوری‌های نوآورانه، تغذیه سالم، و غیره).

قیمت کودهای پتاس و بر این اساس، در دسترس بودن آنها برای کشاورزان در بازار اروپا در سال 2022 برای مدت طولانی بسیار بالا بود- هم به طور قابل توجهی از ارزش های تاریخی برای این منطقه فراتر رفته و هم از روند نزولی قیمت که در سایر بازارهای جهانی در حدود ژوئیه 2022 شروع شده بود بسیار عقب مانده است.

قیمت کودهای پتاس در سال 2023 بیشتر از سال 2021 است (دوره قبل از اعمال اقدامات محدود کننده علیه پتاس بلاروس).

علیرغم برخی کاهش قیمت ها، مقرون به صرفه بودن برای کشاورزان، به ویژه در آفریقا، هنوز در سطح پایینی قرار دارد.

سهم بلاروس در بازارهای پتاس آفریقا

در سال 2021، 1.8 میلیون تن کود پتاس به کشورهای آفریقایی صادر شد که 683 هزار تن آن از بلاروس بود که از نظر فیزیکی 38 درصد از کل حجم صادرات را تشکیل می داد. در عین حال در بازارهای پتاسیم تعدادی از کشورهای آفریقایی شرکت پتاس بلاروس (سهامی عام) تنها عرضه کننده این محصول (زامبیا، سیرالئون، گابن، چاد، ماداگاسکار) و در برخی دیگر از کشورها (کامرون، زیمباوه، تانزانیا) سهم بازار شرکت پتاس بلاروس (سهامی عام) از 90٪ فراتر رفت.

تجزیه و تحلیل داده های آمار گمرکی کشورهای آفریقایی حاکی از کاهش قابل توجه حجم واردات کلرید پتاسیم پس از سال 2021 است. به عنوان مثال، مراکش برای 5 ماه سال 2022 و 2023 به ترتیب 55.4 و 52.3 هزار تن کلرید پتاسیم وارد کرده است. برای مدت مشابه در سال 2021، 206.6 هزار تن کلرید پتاسیم وارد شده است. چنین کاهش قابل توجهی در حجم واردات این محصول با احتمال زیاد به دلیل خروج شرکت پتاس بلاروس (سهامی عام) از تعداد تامین کنندگان شرکت رخ داده است.

از 1.8 میلیون تن کود پتاس عرضه شده به کشورهای آفریقایی در سال 2021، تنها 218 هزار تن در مجموع از کشورهای اتحادیه اروپا (آلمان، اسپانیا، بریتانیا) و برخی از کشورهای خاورمیانه تامین شده است که بیش از 12 درصد نمی باشد. حجم باقی مانده از بلاروس (38%)، اردن (20%)، روسیه (20%)، شیلی (6%) و کانادا (5%) تامین گردیده است.

اهمیت پتاسیم در کشاورزی

عرضه کودها و مقرون به صرفه بودن آنها بر عملکرد کاشت محصول کشاورزی تأثیر می گذارد.

در گزارش بانک جهانی آمده است که «محصولات کشاورزی به طور مستقیم به کودها وابسته هستند.»

پتاسیم تأثیر مستقیمی بر بهره وری (بازده) محصولات دارد. اگر پتاسیم کافی نباشد، رشد گیاهان را کاهش داده و عملکرد را کاهش می دهد. با این حال، همانطور که در مقاله IFPRI مورخ 9 مارس 2023 اشاره شد، پیامدهای احتمالی کاهش دریافت پتاسیم بر عملکرد محصول و سلامت خاک ممکن است ظرف چند سال ظاهر گردد.

دقیقا پتاسیم یک ماده مغذی است که مقاومت گیاهان را در برابر تنش های مختلف از جمله تنش های اقلیمی افزایش می دهد: خشکی، دمای بالا، یخبندان، غرقابی، آفات و بیماری ها، شوری خاک.

همانطور که در سند اتحادیه اروپا بیان شده است، پتاسیم یکی از سه عنصر درشت مغذی ضروری برای رشد گیاه است و در حال حاضر هیچ جایگزین مقرون به صرفه ای ندارد.

تنها با استفاده متعادل از کودهای نیتروژن، فسفر و پتاسیم، در دوزهای توجیه شده علمی، می توان حداکثر بازدهی محصول را به دست آورد. حذف حتی یکی از این سه عنصر ضروری از سیستم کودی منجر به کاهش بازدهی و در نتیجه تاثیر منفی بر تولید و امنیت غذایی خواهد گردید.

کمبود فعلی کودهای پتاس در بازارهای جهانی باعث کاهش بازده محصولات می شود که می تواند باعث افزایش شدید قیمت مواد غذایی گردد.

اسناد تحریمی اتحادیه اروپا نشان می دهد که اتحادیه اروپا متعهد به جلوگیری از تأثیر تحریم های خود بر امنیت غذایی میباشد. به همین منظور سهمیه هایی برای عرضه پتاس روسیه به اتحادیه اروپا در نظر گرفته شده است و توضیحات رسمی داده شده است که هیچ چیز نباید مانع عرضه آن به کشورهای ثالث از جمله ترانزیت از طریق اتحادیه اروپا گردد.

با این حال، اقدامات تحریمی اتحادیه اروپا علیه پتاس بلاروس که در سال 2021 اعمال گردید، هیچ استثنایی ندارد، که مستقیماً بر تجارت جهانی کودهای پتاس تأثیر بگذارد.

جوزف بورل، نماینده عالی اتحادیه اروپا در امور خارجی و سیاست امنیتی، اذعان نمود که «تحریم های اعمال شده علیه بلاروس قبل از جنگ در مورد صادرات کودهای پتاس ممکن است بر توزیع این محصول در جهان تاثیر بگذارد» و آنها «نگرانی برخی از رهبران آفریقایی درباره عواقب تحریم‌های اتحادیه اروپا» را شنیده اند.

فرصت های رشد برای بازار جهانی کود پتاس

طبق آمار انجمن بین المللی کود (IFA)، تولید جهانی کود پتاس در سال 2022 بالغ بر 60.7 میلیون تن بوده و نسبت به سال 2021، 12.4 میلیون تن یا 17 درصد کاهش داشته است. IFA در پیش‌بینی خود برای ژوئن 2023، پتانسیل رشد تولید جهانی کود پتاس در سال‌های 2023-2027 را 16.9 درصد نسبت به سطح 2022 تخمین می‌زند. در عین حال افزایش 11.2 درصدی ظرفیت تولید پتاس پیش بینی می شود.

بر اساس خلاصه‌های کالاهای معدنی سازمان زمین‌شناسی ایالات متحده (U.S. Geological Survey (USGS) Mineral Commodity Summaries ، بیشتر رشد از معادن و پروژه‌های جدید در بلاروس، کانادا و روسیه حاصل می‌گردد. معادن جدیدی در استرالیا و اریتره توسعه خواهند یافت. یک معدن پلی هالیت (ماده خام برای تولید کود) در بریتانیا نیز به افزایش ظرفیت کمک خواهد کرد. معادن جدید در برزیل، کانادا، اتیوپی، مراکش، اسپانیا و ایالات متحده پیش بینی گردیده است تا سال 2025 به بهره برداری برسد.

این واقعیت ها به این نتیجه می رسد که جایگزینی در سال 2023 یا 2024 با حجم پتاس بلاروسی که در حال حاضر به دلیل اقدامات محدود کننده به بازار نمی رسد، امکان پذیر نیست.

بلاروس خواستار کنار گذاشتن استفاده از اقدامات قهری یک جانبه در مورد پتاس بلاروس است که بر امنیت غذایی جهانی تأثیر منفی می گذارد و همچنین با تعهدات بین المللی از جمله در چارچوب اجرای دستور کار 2030 برای توسعه پایدار مغایرت دارد و مغایر با مفاد منشور ملل متحد و قطعنامه های مربوطه مجمع عمومی سازمان ملل متحداست.

نسخه چاپی